Majówka w Bieszczadach, o czym więcej można pomarzyć? Mimo dość niepokojących prognoz pogody w dniu naszego przyjazdu słońce świeciło wysoko, a na niebie przemykały białe obłoki. Nie zastanawialiśmy się długo i wskoczyliśmy w samochód. Nasz pierwszy cel - opuszczona wieś Krywe z ruiną murowanej cerkwi. Nie mieliśmy jeszcze okazji odwiedzić tego miejsca.


Droga z Zatwarnicy jest straszna, dziurawa i szutrowa, tutaj osoby o słabych nerwach mogą zrezygnować jeśli jadą samochodem, na piechotę to dość długi dystans do pokonania, ale naprawdę warto. W końcu dojeżdżamy do miejsca, gdzie zostawiamy samochód i udajemy się dalej na piechotę. Po krótkim spacerku stoimy na skraju doliny, w której leżała wioska. Widok zapierający dech, wręcz idylliczny. Dookoła zdziczałe drzewa owocowe w pełnym rozkwicie, wypełniające powietrze swoim słodkim zapachem. Aż by się chciało to zamieszkać. Na wzgórzu, górującym pośrodku dolinki znajdują się ruiny cerkwi pw. św. Paraskewii i tam kierujemy swoje kroki. Idąc w dół doliny można odczuć mniejszy przepływ powietrza i zaduch, było cieplej niż na początku drogi, może dlatego to miejsce wybrano do budowy wsi.




Wieś Krywe została założona w pierwszej połowie XVI w. W 1921 roku wg spisu powszechnego mieszkało tu 472 osób. W 1945 wieś została spalona, a mieszkańców wysiedlono albo do ZSRR, albo na ziemie zachodnie Polski. Czyli tak jak wszystkie inne okoliczne wsie. Obecnie znajduje się tu agroturystyka. A według danych jest tu zameldowana jedna osoba ;). Miejsce jest właściwie bezludne, jeśli nie będziemy liczyć wędrujących turystów.
Ponoć wczesną wiosną, gdy jeszcze roślinność nie obudziła się po zimowym śnie, można zauważyć zarysy pozostałości po zabudowaniach.


Ogólnie bardzo urokliwe miejsce. Jest jeszcze szlak prowadzący dalej z Krywego do wsi Tworylne. Niestety nie mieliśmy tym razem na to czasu, gdyż zaczęła zbliżać się burza i coraz wyraźniej było ją słychać. Postanowiliśmy się ewakuować z tej przecudnej doliny. A burza oczywiście poszła bokiem ;)


Wracając zatrzymaliśmy się przy cerkwisku przy nieistniejącej wsi Hulskie nad potokiem Hulskim. Tu także znajdowała się murowana cerkiew, ale jest w znaczniej gorszym stanie i będzie niszczała coraz bardziej z roku na rok. Warto wybrać się w te miejsca, póki istnieje po nich ślad, a nie są już tylko punktem na mapie lub tablicą pamiątkową. Pisaliśmy już o tym miejscu TUTAJ.

Ostatni dzień w Bieszczadach i kolejny dzień ruszamy w trasę. Pogoda zachęca do wędrówek. Dojeżdżamy busem w kierunku Widełek i ruszamy niebieskim szlakiem na Bukowe Berdo.


Szlak z początku łatwy, ale zaraz zaczyna się strome podejście dobre na rozgrzewkę. Nawet ciut za dobre, może się nieźle zasapać. Po drodze spotkamy kilka nieco bardziej stromych podejść, ale też kilka odcinków na mniej więcej równym terenie gdzie spokojnie możemy złapać oddech.


W końcu wychodzimy ponad poziom lasu i rozpościera się przed nami kwintesencja Bieszczad. Złote jesienne trawy, drzewa mieniące się czerwono-żółtymi barwami i te bezkresne widoki. Dla takiego widoku warto się trochę zmęczyć.

Poza widokami, drugą rzeczą, której nie sposób przeoczyć jest porywisty wiatr. Zgrzani, szybko się ubieramy, co nie jest takim łatwym zadaniem, gdy wiatr chce wszystko zwiewać. Idziemy Bukowym Berdem i czym dalej tym zdaje się nam, że mocniej wieje. Mijając skrzyżowanie w stronę Mucznego widzimy wchodzących pod górę turystów. Nieprzerwany sznureczek ludzi ciągnący się aż po granicę lasu. A pewnie i dalej też. Gdzieniegdzie widać porwane wiatrem bandamki czy szale, na odsłoniętych graniach wiatr jest tak silny, że jeden nieostrożny krok i lądujesz na ziemi lub poza szlakiem. Czegoś takiego się nie spodziewaliśmy. Nic dziwnego, że małe dzieci boją się iść jak porządna, swoje ważąca, Kluska ma chwile zwątpienia czy jej nie zwieje.



Najgorzej jest przed i na Krzemieniu. W takich warunkach ciężko jest skupić się na podziwianiu widoków, gdy każdy krok to walka z wiatrem. W końcu schodzimy w przełęcz Goprowską i tu możemy w końcu odpocząć. Teraz do nas dochodzi jak się zmęczyliśmy, a tu jeszcze trzeba wrócić Szerokim Wierchem do Ustrzyk.



Po porządnym popasie i zregenerowaniu sił ruszamy na Przełącz pod Tarnicą, a stamtąd czerwonym szlakiem na Tarniczkę. Widoki nie gorsze niż z Tarnicy, a ludzi zawsze mniej. Na szczęście nie wieje już tak mocno jak na Berdzie i przyjemniej się idzie. Zmęczeni schodzimy do w stronę Ustrzyk i też nieco smutni, bo nasza mała, jesienna wycieczka właśnie się kończy. Jutro powrót do domu. Jak zawsze było pięknie i chciałoby się więcej.




Nasza trasa:

Kolejny dzień w Bieszczadach wita nas od rana słońcem. W prognozie zapowiadali na dzisiaj piękną pogodę - ale jak to bywa z prognozami pogody wiadomo, zwłaszcza w górach.
Ale dziś już ruszamy w trasę, którą już szliśmy latem, ale nic nie widzieliśmy. Dosłownie.
Ruszamy na Halicz!


Słonko świeci, dzień zapowiada się pięknie, ludzi też sporo jak na dość wczesną porę. Ruszamy tradycyjnie już z Wołosatego czerwonym szlakiem wprost na Halicz. Droga szutrowa, delikatnie wspina się pod górę dzięki czemu bez trudu zdobywa się wysokość.



Dochodzimy szybko do Przełęczy Bukowskiej, udajemy się wpierw na punkt widokowy znajdujący kawałek dalej poza szlakiem skąd podziwiamy przepiękną panoramę na kawałek Polski i Ukrainę. Robimy tu też krótki odpoczynek, przy wiacie ludzi mnóstwo dlatego szybko ruszamy dalej.



Tym razem nie spacerujemy w chmurach. Słońce delikatnie przygrzewa, gdzieniegdzie przelatują małe obłoczki, widoczność naprawdę niezła, a widoki... Właśnie po to tutaj się przyjeżdża. Ten krajobraz, góry widoki... tego się nie zapomina i chce się więcej. Po lewej stronie ciągle mamy Tarnicę, ale nasze spojrzenia o wiele bardziej przyciąga Ukraina... Daleka panorama, pojedyncze wioski... A może by tak paszport wyrobić i tam pojechać? Może do Lwowa?




Podziwiając widoki, robiąc mnóstwo zdjęć wchodzimy na Halicz. Ludzi dużo, trochę taka Śnieżka w wersji mini. Ciekawe co się dzieje na Tarnicy. Ach, gdzie się podziały te bezludne Bieszczady, gdzie ludzi mało. A tutaj ludzie ciągną w jedną stronę, ciągną w drugą. Trochę to przeszkadza, ale co zrobić... Nacieszywszy się widokami, pokrzepieni swojskim (kluskowym!) winem ruszamy dalej wśród traw. Przechodzimy Kopą Bukowską, ścieżka wąska, a ludzie co chwilę się mijają. Z jednej strony stroma skarpa w dół, z drugiej wysoka ściana, chwilami ciężko gdzieś zejść, ale bardzo przyjemnie się idzie. Tak dochodzimy do Przełęczy Goprowskiej i do wiaty położonej niedaleko. Ruch jak w mieście, każdy ciągnie w każdą stronę. Po zjedzeniu ostatnich zapasów ruszamy schodami pod Tarnicę.



Widząc te tłumy idące na najwyższy szczyt Bieszczadów jak na pielgrzymkę odpuszczamy sobie i schodzimy do Wołosatego na pizzę! Nie ma to jak pyszne jedzonko po dużym wysiłku w ramach nagrody. Schodzimy łatwo, szybko i bezproblemowo. Choć jak się tak zastanowić nie wiem czy byśmy chcieli wchodzić tędy na Tarnicę.



Tuż przed samym końcem szlaku, odbijamy w lewo. Jest tam pozostałość cerkwi i cerkwisko. Miejsce otoczone jest łąkami, na pewno warto odwiedzić ten zakątek, nie tylko po by podziwiać widoki i chwilę odetchnąć, ale też by poznać odrobinę historii tej krainy, historię dość smutną.


Nasza trasa:

Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku jest pierwszym i największym muzeum etnograficznym w Polsce. Głównym obiektem zainteresowań muzeum jest kultura, budownictwo mieszkalne, sakralne, gospodarcze i przemysłowe wszystkich grup etnicznych zamieszkujących niegdyś tereny południowo-wschodniej Polski.
Cała powierzchnia skansenu podzielona jest na sektory odpowiadające ukształtowaniu terenu i położenia poszczególnych grup etnicznych zamieszkujących obszar Podkarpacia - Pogórzan (polska grupa etniczna), Dolinian (polsko-ruska grupa etniczna), Łemków i Bojków (rusko-wołoska grupa etniczna).



Po przejściu przez kasę biletową wchodzimy na tzw. 'Galicyjski Rynek' czyli modelowy rynek galicyjskiego miasta (Galicja to nazwa terenów zabranych przez Austrię Rzeczypospolitej podczas rozbiorów). Znajdują się tu autentyczne, XIX-wieczne domy ważniejszych mieszkańców miasta, sklep kolonialny, stara poczta, z której ciągle można wysyłać listy. Wszystkie budynki są odrestaurowane, wyposażone i umeblowane tak jak to miało miejsce w danym okresie. Tyczy to się nie tylko samego rynku, ale wszelkich budynków w skansenie.




Idąc z rynku można zwiedzać skansen w różnych kierunkach. Większego trudu nie nastręcza odróżnienie który budynek należy do której grupy etnicznej. Różnią się sposobem zbudowania, zdobieniami. Może z początku nie wydaje się to takie oczywiste: ot to chałupa i to chałupa. Ale uważnie się przypatrując i porównując zauważymy elementy charakterystyczne dla każdej grupy etnicznej. Warto jest też się zaopatrzyć w mapę, na której wszystko jest ładnie oznaczone.


Niezłą frajdę sprawia możliwość zajrzenia do typowej chałupy, zobaczyć jak żyli zwykli ludzie, na czym pracowali, gdzie spali. Można obejrzeć młyn albo miejsce pracy kowala. Oczywiście znajdują się tu też obiekty sakralne, kościoły i cerkwie.




Taką małą perełką jest znajdujący się w skansenie dworek. Bogato urządzony, wyposażony we wszelkie zbytki, aż by się chciało zamieszkać. Ze wzgórza, na którym umiejscowiony jest dworek rozpościera się widok na Sanok.



Można także przejść się przez 'zakątek naftowy' gdzie prezentowane są budynki, narzędzia i przedmioty związane z początkami wydobycia ropy naftowej i jej przetwórstwa, gdyż Podkarpacie jest najstarszym ośrodkiem górnictwa naftowego.



W niektórych, co większych, domach znajdują się też wystawy np. dotycząca rodu Bogdańskich, który tworzył ikony, polichromie cerkiewne oraz obrazy.


Na spokojne obejście całego skansenu powinniśmy sobie zarezerwować 2-3 godziny, bo jest naprawdę spora i ciekawa przestrzeń.
Cena wstępu to 16 zł bilet normalny i 11 zł bilet ulgowy.
Muzeum mieści się w Sanoku na ul. Rybickiego 3.